تاثیرات کنه واروا بر کلنی های زنبور عسل

(بخش دوم)

بررسی کنه واروا

زنبورداران باید ارزیابی منظم کلنی ها به منظور تعیین سطح آلودگی کنه را در هر فصل یاد بگیرند.میزان آلودگی می تواند در بعضی از سال ها نسبت به سال های دیگر و در بعضی زنبورستان ها به زنبورستان های دیگر به سرعت رشد کند.یک برنامه کنترل که در یک سال موثر بوده است همیشه و در زمان های دیگر نمی تواند مفید باشد.بررسی منظم کلنی ها می تواند به شما بگوید چگونه آلودگی کنه رشد می کند.پس شما می توانید با استفاده از این اطلاعات تصمیم بگیرید چه روش هایی را برای کنترل کنه بکار ببرید.

روش های بررسی کنه واروا

1-بررسی مرگ و میر کنه ها ( کنه های افتاده)

برای انجام این روش کندو را به صفحه مشبک کف مجهز کنید.برای جلوگیری از آلوده شدن بقایای حاصل از فعالیت کلنی با پروانه موم خوار ،آن ها را از سینی کف صفحه در طول تابستان جمع آوری کنید و با بررسی باقیمانده های موجود در سینی کف تعداد کنه ها را شمارش کنید (شکل 6).نتایج تحقیقات نشان داده تعداد کنه هایی که به صورت طبیعی از کندو پایین می افتند با اندازه جمعیت کنه ارتباط دارند.هم چنین عنوان کردند اگر در پایان فصل میانگین تعداد کنه های افتاده در یک کلنی در روز از تعداد زیر تجاوز کند فروپاشی کلنی های زنبور عسل (CCD)ممکن است اتفاق بیفتد:

زمستان و بهار: 0/5 کنه ،خرداد و اردیبهشت: 6 کنه ،تیر و خرداد: 10 کنه،مرداد و تیر: 16 کنه ،شهریور و مرداد: 33  کنه و شهریور و مهر: 20 کنه

محاسن و معایب این روش:

روش حساسی است که توانایی شناسایی تعداد کم کنه را دارد.می تواند نمایش خوبی از سطح آلودگی کنه را نشان دهد.برای تعیین سطح آلودگی کنه در کار کلنی تداخلی ایجاد نمی شود.نیاز به تجهیزات اضافه دارد.بررسی چند روز طول می کشد‌اگر باقیمانده ها به موقع جمع آوری نشوند امکان آلودگی با پروانه موم خوار وجود دارد.

2-روش سرپوش برداری شفیره های نر

قسمتی از قاب را که حاوی شفیره های سر بسته نر در مراحل پایان شفیرگی (چشم صورتی)است را انتخاب کنید زیرا در این مرحله هنگامی که آن ها را از سلول خارج می کنیم متلاشی نمی شوند.چنگال مخصوص سرپوش برداری قاب های عسل را در زیر قسمت گنبدی شکل سلول های نر قرار دهید و در جهت موازی سطح قاب بکشید و سپس آن را به سمت بالا بکشید تا شفیره ها از سلول خارج شوند(شکل 7) کنه های واروا را به راحتی می توانید بر بدن شفیره ها مشاهده کنید.این کار را تکرار کنید تا حداقل 100 سلول را بررسی کنید.ارزیابی بر اساس نسبتی از شفیره ها که کنه بر روی آن ها مشاهده شده انجام می شود.بطور معمول اگر بیشتر از 5 تا 10 درصد شفیره های نر آلوده شده باشند،آلودگی جدی است و اگر به موقع کنترل نگردد ممکن است باعث فروپاشی کلنی های زنبور عسل در پایان فصل شود.

محاسن ومعایب این روش:

سریع و آسان است.می تواند در هنگام بازدید عادی کلنی ها  هم استفاده شود.می توان به صورت فوری سطح آلودگی را تعیین کرد.اگر میزان آلودگی کم باشد با این روش مشخص نمی شود.نتایج این روش تقریبی است.

مقاومت کنه واروا به کنه کش ها، چگونه بوجود می آید؟

مقاومت کنه به بعضی از کنه کش ها در جمعیت های کنه واروا ممکن است اتفاق بیافتد.تفاوت های انفرادی بین جمعیت کنه ممکن است بخاطر تعداد کمی از کنه ها با صفات مقاوم به کنه کش ها باشد(مانند ضخامت بیشتر کوتیکول که مانع از ورود جزء فعال کنه کش ها به بدن کنه شده یا خصوصیات متابولیسمی آن ها ).این صفات ژنتیکی بوده و به ارث می رسند.اگرچه اغلب این نوع کنه ها تولید مثل ضعیفی دارند و تعداد بسیار کمی از جمعیت را شامل می شوند.هنگامی که فشار انتخاب بر جمعیت کنه زیاد باشداین صفات غالب می شوند.این اتفاق زمانی رخ می دهد که جمعیت کنه مکررا در معرض یک کنه کش قرار گیرند و باعث زنده ماندن کنه های مقاوم و تولید مثل آن ها می شود.

اینکه چه مدت زمانی طول می کشد تا افزایش مقاومت در کنه اتفاق بیافتد بستگی به این دارد که کنه ها چه مدت و با چه دزی در معرض کنه کش ها باشند.درمان های مکرر و زود به زود ،مخصوصا هنگامی که کنه کش ها درست استفاده نشوند یا نوارهای کنه کش به مدت طولانی در کندو باقی بمانند،رشد کنه های مقاوم را تسهیل می کنند.برای کند کردن رشد و پخش کنه های مقاوم باید نکات زیر را رعایت کرد:

با دز مناسب درمان کنید،در دوره ی مشخص درمان کنید،در صورت نیاز درمان کنید،برای درمان از کنه کش های مختلف استفاده کنید.

مدیریت تلفیقی آفات چیست؟

مدیریت تلفیقی آفات (IPM ) یک اصل علمی است که بطور گسترده در کشاورزی استفاده می شود،خصوصا به سبب حداقل کردن استفاده از مواد شیمیایی ،مطلوب است.عمدتا، این روش قصد ریشه کنی کامل آفت را ندارد و در عوض هدف آن است که با استفاده از ترکیب روش های کنترلی در زمان های مختلف سال،سطح کنه در حدی حفظ شود که باعث ایجاذ ضرر قابل توجه در کلنی نشود.در مدیریت تلفیقی آفات،میزان استفاده از روش های کنترل بساه به سطح موجود آفت بکار گرفته می شود.این روش نسبت به زوش های دیگر که صبر می کنند تا آفت به حداکثر سطح آسیب برسد و یا روش هایی که هر سال صرف نظر از تعداد آفت استفاده می شوند،می تواند بسیار موثرتر باشد.

برنامه مدیریت تلفیقی برای کنه واروا

روش مدیریت تلفیقی آفت را بسهولت می توان برای کنترل تعداد زیای از بیماری های زنبورعسل بویژه کنه واروا استفاده کرد.

مزایای این روش:

1- کنترل در چندین مرحله از سال باعث می شود تا رسیدن کنه به سطوح آسیب رسان سخت شود.

2-استفاده از روش های مدیریتی که در این برنامه استفاده می شوند باعث کاهش استفاده از کنه کش های شیمیایی می شود

3- استفاده از چند کنه کش به صورت متناوب می تواند مقاومت در کنه ها را به تاخیر بیاندازد.

4-استراتژی های کنترلی به آسانی با توجه به تغییرات در سطح آلودگی نمی توانند تغییر کنند.

متاسفانه یک برنامه مدیریت تلفیقی یکسلن یرای کنه واروا که مناسب همه جمعیت ها باشد نیست.زیرا تغییرات زیای در سطح آلودگی ،هجوم کنه ،آب و هوا و روش های زنبورداری وجود دارد.جدول شماره ۲ترکیب بعضی از روش های مبارژه با کنه است که بطور معمول توسط زنبورداران در بعضی از کشورهای اروپایی به عنوان برنامه مدیریت تلفیقی کنه واروا استفاده می شود. همانطور که در این جدول مشاهده می شود با توجه به فصل سال روش های مختلف برای درمان کنه استفاده شده که زمان استفاده از هر روش با رنگ مخصوص مشخص شده است بطور مثال روش تله گذاری نوزادان نر که در جدول یا رنگ قرمز مشخص شده را می توان در ماه های فروردین،اردیبهشت،خرداد و تیر استفاده کرد.

استفاده از روش های بررسی سطح کنه به منظور انتخاب روش های کنترلی

به عنوان یک اصل کلی در مدیریت تلفیقی کنه واروا ،سطح کنترل باید با سطح آلودگی مطابقت داشته باشد.سطوح کم کنه نیاز به درمان ندارد،سطوح متوسط ممکن است نیاز به مداخله محدود داشته باشد و سطوح بالای کنه نیازمند استفاده از روش های کنترل فوری و موثر است.روش های مدیریتی که شکل های 5 و 6 و جدول 3 نشان داده شده اند به عنوان یک اصل هستند که با استفاده از کنه های افتاده در روز می توان میزان آلودگی و هم چنین روش کنترل را تعیین کرد.

جدول شماره 3 استفاده از تعداد کنه های افتاده (با توجه به تعداد کنه های افتاده در روز و ماه های مختلف سال)به منظور تعیین سطح آلودگی کنه و انتخاب سطح کنترل که در کشورهای اروپایی استفاده می شود.

جدول 3: اسنفاده از تعداد کنه های افتاده(با توجه به تعداد کنه افتاده در روز و ماه های مختلف سال)به منظور تعیین سطح آلودگی کنه و انتخاب سطح کنترل که در کشورهای اروپایی استفاده می شود.

همانطور که در جدول شماره 3 مشخص شده میزان شیوع کنه با توجه به تعداد کنه های افتاده در روز در ماه های مختلف سال به سه سطح شیوع کم ،متوسط و بالای کنه تقسیم شده و با توجه به سطح شیوع روش مبارزه با کنه انتخاب شده است.بطور مثال در شیوع متوسط کنه در تیرماه اگر میانگین تعداد کنه های افتاده در روز بین 6 تا10 کنه باشد،برای مبارزه با کنه باید از کنه کش های اختصاصی استفاده کرد که در جدول مشخص گردیده است.

جدول شماره 4 نیز یک اصل مشابه برای بررسی میزان کنه با استفاده از سرپوش برداری شفیره های نر است.این اصول بر اساس هدف نگه داری سطح زیر 1000 کنه در طول فصل زنبورداری است.اگرچه ،توجه داشته باشید که سطوحی که در اوایل نشان داده شده بدین معنی است که کلنی در آن زمان ایمن بوده ولی ممکن است قبل از پایان فصل نیاز به کنترل باشد و همچنین باید توجه داشته باشید که اگر تهاجم کنه رخ دهد پس از آن سطح کنه می تواند سریع افزایش یابد.

در جدول شماره 4 ،کننرل ملایم بدین معنی است که برای مبارزه با کنه از روش های مدیریتی یا کنه کش هایی که اثر نسبتا کمی دارند استفاده می شود،بنابراین تاثیر محدودی بر جمعیت کنه دارند.کنترل موثر بدین معنی

 است که از روش های مدیریتی و کنه کش هایی استفاده شود که تاثیر گذاری بالایی دارند و باعث کاهش بیشتر در جمعیت کنه شود.

جدول 4: اسنفاده از بررسی شفیره های نر به منظور تعیین سطح آلودگی کنه و انتخاب سطح کنترل.

راهبرد های کلیدی برای کنترل موثر کنه واروا

1-میزان آلودگی در کلنی های خود را بررسی کنید.

2- با سایر زنبورداران منطقه خود درباره میزان آلودگی کنه و روش های کنترلی که استفاده می کنید صحبت کنید.این کار ممکن است باعث شود تا یک برنامه مشترک را برای درمان استفاده کنید.

3-از روش مدیریت تلفیقی آفت (IPM) برای کنترل کنه واروا استفاده کنید.

4-گسترش مقاومت کنه ها آهسته می شود و ریسک باقیمانده ها به حداقل می رسد بوسیله درمان در زمان های ضروری که بررسی کندو می تواند برای این تصمیم گیری به شما کمک کند.

5- از کنه کش های مجاز استفاده کنید.زیرا تاثیر گذاری تایید شده علیه کنه دارند هم چنین ایمنی تایید شده برای زنبورها،زنبورداران،مصرف کنندگان و محیط زیست دارند.همیشه از دستورالعمل درج شده بر روی کنه کش ها پیروی کنید.

6-از چند کنه کش مختلف به صورت گردشی استفاده کنید.این یک استراتژی موثر در جهت کاهش رشد مقاومت در کنه ها می شود.از یک کنه کش در سال های پیاپی استفاده نکنید.

7-به خاطر داشته باشید که استفاده از مواد شیمیایی غیر مجاز یا استفاده ناصحیح از کنه کش های مجاز ممکن است آسیب برساند و باقیمانده آن ها در محصولات شما قابل شناسایی باشد.

8-روش های اندازه گیری میزان مقاومت کنه ها به پایرتیروئیدها(ماده موثر کنه کش هایی مانند آپیستان و بای وآرول)را یاد بگیرید.در صورت افزایش مقاومت کنه ها،استفاده از این کنه کش ها را متوقف کنید و روش های دیگر را جایگزین کنید.

9-از روش های مناسب منطقه خود استفاده کنید.ممکن است روش هایی که در یک منطقه خاص خوب بوده است در منطقه دیگر مناسب نباشد.

10-از روش های به روز کنترل کنه و کنه کش های جدید اطلاع داشته باشید.

11-زنبورهای مقاوم به کنه را انتخاب و حفظ کنید.

Morton, J., Ball, R., Brown, M. and Wilkins, S., 2009. Managing Varroa. Department for Environment, Food and Rural Affairs-Central Science Laboratory, London, UK